Nerwoból nerwu trójdzielnego nazywany jest rwą twarzową. Choroba objawia się gwałtownymi bólami, które są nie do zniesienia. Etiologia porażenia pierwotnego nie jest ostatecznie wyjaśniona. Obecnie uważa się, że przyczyną jest konflikt naczyniowo- nerwowy polegający na ucisku nerwu trójdzielnego przez tętnicę móżdżkową górną, lub jej gałąź, rzadziej tętnicę podstawną.
Spis treści:
Nerw trójdzielny V (nerwus trigeminus)
Jest największym nerwem czaszkowym, mieszanym czuciowo-ruchowym. Na szczycie kości skalistej część czuciowa tworzy zwój Gassera, od którego odchodzą trzy gałęzie:
- Nerw oczny V1 (nervus ophtalmicus) - przechodzi przez szczelinę oczodołową górną, unerwia gałkę oczną, spojówkę, gruczoł łzowy, śluzówkę górnej części jamy nosa, skórę nosa, powieki górnej, czoła oraz część owłosionej skóry głowy.
- Nerw szczękowy V2 (nervus maxillaris) - przechodzi przez otwór okrągły, unerwia skórę wargi górnej, nosa, policzka, powieki dolnej, zęby górne, błonę śluzową szczęki, podniebienia i nosogardzieli.
- Nerw żuchwowy V3 (nervus mandibularis) - przechodzi przez otwór owalny, unerwia skórę dolnej części twarzy, tylnej części skroni, dolną wargę, dolne zęby, błonę śluzową dolnego dziąsła, języka i jamy ustnej.
Schorzenia nerwu mogą dotyczyć części ruchowej jak i czuciowej.
Porażenie gałęzi czuciowej można podzielić na:
- Nerwoból objawowy (wtórny);
- Nerwoból samoistny (pierwotny).
Neuralgia objawowa występuje w kilkunastu procentach przypadków. Może być efektem choroby zębów (zapalenie miazgi, zębiniaki,), ostrego brzegu zębodołu, torbieli, nieprawidłowo wykonanego wypełnienia, czy też protez, chorób zatok szczękowych, nowotworu. Najczęstszą przyczyną są guzy rozwijające się w kącie mostowo-móżdżkowym.
Choroba występuje częściej u kobiet ok. 50-60 roku życia. Najczęściej dotyczy obszary unerwionego przez drugą i trzecią gałąź nerwu trójdzielnego. Z reguły jest to ból jednostronny. Wraz z upływem czasu trwania choroby, ból nasila się. Objawem porażenia nerwu trójdzielnego jest nagły ostry ból, mogą go wywołać bardzo delikatne bodźce np. podmuch wiatru, niekiedy pojawia się w czasie ruchów mimicznych (żucia, mycia twarzy). Bóle pojawiają się najczęściej w określonym punkcie twarzy i szybko rozprzestrzeniają się wzdłuż przebiegu gałęzi nerwu, trwają od kilku sekund do kilku minut, mogą wystąpić nawet kilkadziesiąt razy w ciągu dnia, nie pojawiają się w czasie snu. Podczas bólu mogą wystąpić skurcze, drgawki, mięśni mimicznych, zaczerwienienie twarzy, pocenie, wydzielanie śliny. Napady bólu w neuralgii samoistnej są najsilniejsze ze znanych w medycynie.
Leczenie
Leczenie zachowawcze polega na stosowaniu leków przeciwbólowych, witamin z grupy B, leków przeciwpadaczkowych. Stosuje się również tzw. blokady lignokainowe, które polegają na podaniu środka znieczulającego w miejsca ujść gałązek nerwu trójdzielnego (tj. otwory nadoczodołowe, podoczodołowe, bródkowe). Gdy powyższe metody nie przynoszą ulgi choremu, należy rozważyć leczenie chirurgiczne. Polega ono na rewizji kąta mostowo-móżdżkowego i usunięciu konfliktu naczyniowo-nerwowego poprzez odbarczenie nerwu trójdzielnego.
Porażenie nerwu trójdzielnego, fot. panthermedia
Innym rozwiązaniem jest przezskórne uszkodzenie zwoju trójdzielnego dzięki iniekcji glicerolu lub termokoagulacji. Dawniej stosowano również alkoholizację włókien nerwowych, czy też wstrzykiwanie wrzątku lub kwasu tioktowego. Metody te prowadziły jednak do martwicy tkanek.
Z neuralgią należy różnicować kauzalgię, która może wystąpić po uszkodzeniu nerwów w obrębie twarzy (po stłuczeniach, złamaniach, zabiegach chirurgicznych). Objawia się ona bólami na ograniczonej powierzchni, o charakterze piekącym, parzącym, nasilającym się pod wpływem ciepła. Mogą im towarzyszyć zmiany naczynioruchowe, a także zmiany troficzne w kości.
